Aktualności

W Czarni zapłacą miodem! Po przeszło 200 latach wraca prawo bartne! To ewenement na skalę kraju!

Czarnia jest pierwszą gminą w Polsce, w której podatek leśny będzie można opłacić miodem! Będzie to możliwe dzięki przyjętemu właśnie prawu bartnemu. To wielowiekowa tradycja, którą Kurpie utracili podczas trwających wiele lat temu zaborów.

Lata temu prawo bartne w Puszczy Kurpiowskiej obowiązywało i było respektowane. Po przeszło 200 latach zostanie przywrócone i będzie obowiązywało od 1 stycznia 2023 roku. To ewenement na skalę kraju! Warto jednak podkreślić, że nie każdemu ten przywilej będzie nadany. Trzeba po pierwsze być bartnikiem i spełnić szereg istotnych warunków.

Reklama

Prawo bartne powraca do Czarni po ponad 200 latach!

Prawo bartne obowiązywało w Puszczy Kurpiowskiej ponad 200 lat temu. Zawirowania historii oraz kolejne zabory sprawiły, że mieszkańcy Kurpiowszczyzny utracili swoje przywileje. Teraz, po wielu latach, na wniosek Kurpiowskiego Bractwa Bartnego, udało się je odzyskać. Dokument przyjęto podczas sesji Rady Gminy Czarnia 30 maja 2022 roku.

- Z uwagi na ochronę niematerialnego dziedzictwa ludzkości jakim jest kultura bartnicza oraz z chęci przywrócenia pewnych praw nabytych, które utracili mieszkańcy Gminy Czarnia w wyniku niesprawiedliwości dziejowej jaką były rozbiory Rzeczpospolitej Polskiej Obojga Narodów i przemoc prawna państw zaborców, Rada Gminy Czarnia wprowadza niniejszą uchwałą Prawo Bartne Kulturowe wzorowane na dawnym zwyczajowym Prawie Bartnym - czytamy w uchwale rady gminy.

Zadowolenia z przyjęcia dokumentu nie kryje wójt gminy Czarnia Marek Piórkowski.

- To dla naszej gminy bardzo prestiżowe wyróżnienie. Będziemy pierwszą gminą w Polsce, która przyjmie prawo bartne. To nasze dziedzictwo, a barci, kłody bartne i miód bartny to nasze lokalne bogactwo. Należy jednak pamiętać, że nie każdy będzie mógł zamienić podatek leśny na tzw. rączkę miodu. Tu trzeba spełnić szereg kryteriów, być bartnikiem nie tylko z nazwy, ale, rzekłbym nawet z powołania, być bartnikiem pełnym pasji, szacunku do tradycji i jej kultywowania z przynależną temu czcią i stosowną oprawą, niemalże rytualną. To swoiste celebrowanie dawnych obrządków, boru i barci tam utworzonej, szacunek do przyrody i jej darów - mówi wójt Marek Piórkowski.

Zapłacą podatek leśny miodem! Ale trzeba być bartnikiem!

Gdy prawo zacznie obowiązywać, bartnicy będą mogli uiszczać podatek leśny w miodzie. Roczna opłata wynosi tzw. rączkę miodu. Rączka miodu, wedle prawa bartnego, jest to podatek leśny płacony w naturze, to jest w miodzie. Wielkość rączki miodu mierzona w jednostkach objętości litr (w przeliczeniu na jednostki układu SI 1l = 1/1000 m szesć. = 1 dm sześc.). Na każdy rok wójt gminy Czarnia ustala wielkość "rączki" wraz z decyzją ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego tzw. nakazem płatniczym podatku. Opłatę miodową zbiera starosta bartny i przekazuje wójtowi gminy. Zebrany miód może być przeznaczony na promocję gminy Czarnia.

- Uzyskany w ten sposób miód będziemy mogli przeznaczyć na promocję naszej gminy, a być może będzie też nagrodą wręczaną wraz z dorocznym wyróżnieniem gminnym dla osób i instytucji zasłużonych czyli rzeźbą Bartnika, a już niebawem także tytułem Honorowego Obywatela Gminy Czarnia - dodaje wójt Piórkowski.

Bartnik to osoba kultywująca tradycje kultury bartniczej, posiadająca las zwany borem, a na jego obszarze barć lub kłodę bartną - czyli wydrążoną w drzewie szczelinę z przeznaczeniem na hodowlę pszczół. Jak głosi prawo bartne, bartnikiem staniesz się, gdy do świętego Wojciecha tj. do 23 kwietnia złożysz deklarację pisemną o chęci kultywowania tradycji kultury bartnej na terenie gminy Czarnia, a następnie złożysz przysięgę bartną w ostatnią sobotę sierpnia tego samego roku. Wówczas twoje nazwisko będzie wpisane do Ksiąg Bartnych Kurpiowskiego Bractwa Bartnego.

Aby bartnikiem pozostać, musisz co roku złożyć przysięgę rugową, podczas której za swój bór złożysz rączkę miodu na ręce Starosty Bartnego. Taka tradycja jest kultywowana w kościele pw. Trójcy Przenajświętszej w Myszyńcu, gdzie w ostatnią sobotę sierpnia zwoływane jest przez starostę bartnego zebranie bartników zwane Przysięgą Bartną Rugową.

Bór - jaki to las?

Bór, w rozumieniu prawa bartnego, to las o szczególnym znaczeniu kulturowym. Bór musi posiadać na swoim terenie przynajmniej jedną barć lub jedną kłodę bartną. Jego obszar określa działka ewidencyjna określona w ewidencji gruntów i budynków jako las. Zamiana podatku leśnego od obszaru takiej działki ewidencyjnej na rączkę miodu następuje po dopełnieniu przez właściciela przepisów prawa bartnego.

Reklama

Rota przysięgi Bartnika

Ja (podaje swoje imię i nazwisko) przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu w Trójcy Świętej Jedynemu, Staroście Bartnemu ... (wypowiada imię i nazwisko Starosty Bartnego), wszystkim obecnym bartnikom, że zwyczaje i obowiązki bartne względem pszczół i ludzi, które Ojcowie nasi przez wieki wypracowali są mi znane i przeze mnie przestrzegane. W Puszczy Kurpiowskiej świętej pamięci Książąt Mazowieckich i Królów Polskich, a teraz Narodowej szkód żadnych nie czyniłem i łąk pożarem nie paliłem. Pszczół żadnemu Bartnikowi z barci ani kłody bartnej haniebnie nie wybierałem. Z ludźmi próżnymi którzy w puszczy szkody czynią towarzystwa żadnego nie miałem. Miodu mojego nie fałszowałem i fałszować nie będę, którego Rączką składam na okazanie Staroście Bartnemu. Tak mi Panie Boże dopomóż i Święta niewinna Męka Syna Jego. Amen.

Bartnik ma swoje znamię bartne, przywileje, ale też obowiązki. "Za sfałszowanie miodu grozi wykluczenie"

Gmina prowadzi rejestr borów oraz znamion bartnych, czyli unikatowych znaków graficznych, którymi posługują się bartnicy, oznaczając kłody lub barci. Na terenie lasów przeprowadzone są kontrole dobrostanu pszczół. Co więcej, gdy bartnik zostanie przyłapany na sfałszowaniu miodu, co jest haniebne i niegodne z uwagi na składaną przez siebie dobrowolnie przysięgą, może zostać wykluczony z grona bartników.

Bory, barci oraz kłody bartne są uznawane za dziedzictwo kulturowe ludzkości zgodnie z uchwałą Komitetu UNESCO z 17 grudnia 2020 r. Jak głosi prawo bartne, kto zetnie lub spali barć lub kłodę bartną albo dokona zaboru pszczół jest winien zniszczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości i podlega karze zgodnie z kodeksem karnym Rzeczpospolitej Polskiej.

Gdy uchwała wejdzie w życie 1 stycznia 2023 roku, gmina Czarnia będzie pierwszą jednostką samorządową w Polsce, w której będzie obowiązywało współcześnie prawo bartne. Prace nad wprowadzonym prawem bartnym będą nadal prowadzone i dopracowywane.

Zdjęcie: Kapliczka na terenie rezerwatu Czarnia

Źródło: Prawo Bartne Kulturowe, Uchwała Rady Gminy Czarnia z 30 maja 2022 r. w sprawie wprowadzenia na terenie gminy Czarnia Prawa Bartnego Kulturowego

komentarze: -

11:26, 08.06.2022r.