Aktualności

Zabytkowy młyn we wsi Kółko. Nadszarpnięty zębem czasu budynek wciąż budzi ciekawość (zdjęcia)

We wnętrzu zabytkowego młyna oprócz zapachu drewna nadal czuć woń zmielonego ziarna i mąki. Jeszcze do połowy lat 90 XX wieku młyn działał, skupiając wokół siebie wiejską ludność. Gwar rozmów mieszał się z szumem Orza spiętrzonego przez tamę i młyńskie koła.

Niepowtarzalnym elementem krajobrazu gminy Goworowo jest młyn w miejscowości Kółko, który powstał ponad sto lat temu na rzece Orz i stoi tam do dziś.

Jak Feniks z popiołów. Historia młyna we wsi Kółko

Prekursorem budownictwa młynów wodnych na goworowskiej ziemi była rodzina Machnowskich. Dzięki staraniom tej familii powstało kilka tego typu obiektów. Budowę młyna we wsi Kółko przypisuje się Józefowi Machnowskiemu.

Reklama

- Jeszcze w XIX wieku Machnowski wybudował młyn wodny na Narwi w Kruszewie (...). Następnie zbudował drugi młyn wodny na rzece Orz we wsi Zaorze, niedaleko Narwi. W niedługim czasie młyn został sprzedany, a p. Machnowski wybudował kolejny w Kuninie. Młyn w Kuninie dobrze prosperował i znalazł się chętny kupiec - p. Czaplicki, młyn więc szybko zmienił właściciela. Józef Machnowski wybudował następny w miejscowości Kółko, koło wsi Jurgi, także na rzecze Orz - czytamy na kartach książki "Goworowo i okolice" Jerzego Dziewirskiego.

Młyn w Kółku zaopatrywał miejscową ludność w mąkę nieprzerwanie do 1933 roku - aż do czasu, gdy wybuchł pożar, który niemal doszczętnie strawił drewnianą konstrukcję budynku. To mógł być koniec jego historii, ale dzięki uporowi rodziny Machnowskich udało się go odbudować w zaledwie rok. Budynek odrodził się z popiołów, a na jego szczycie umieszczono tabliczkę z datą 1933 rok, dlatego wiele osób sądzi, że to właśnie w tym czasie powstał młyn.

Kiedy powstał młyn?

Według źródeł młyn w Kółku działał już na samym początku XX wieku. W książce "Dzieje powiatu ostrołęckiego" wskazano, że w okresie między 1904-1907 rokiem w młynie pracowały cztery osoby. Jego roczny obrót wyniósł około 1800 rb. W źródłach jako właściciela obiektu wymieniono Antoniego Machnowskiego.

Z kolei w "Gazecie Łomżyńskiej" z 1921 roku zamieszczono następującą informację:

- Józef Machnowski. Młyn wodny, przemiał zboża na mąkę i wyrób kaszy z prosa egzystuje od 4 czerwca 1920 roku; siedziba firmy wieś Kołko, gm. Szczawin.

Reklama

Z rąk Machnowskich w ręce Orłowskich

Po latach funkcjonowania obiekt przeszedł w ręce rodziny Orłowskich. Jak poinformował nas jeden z jej członków młyn działał jeszcze do połowy lat 90 XX wieku. Początkowo był on napędzany wyłącznie wodą. Wraz z elektryfikacją wsi, w latach 70 XX wieku do młyna doprowadzono prąd i mąkę wytwarzano już przy użyciu elektryczności.

Pomimo upływu lat drewniana konstrukcja młyna uparcie opiera się upływającemu czasowi i zmiennym warunkom atmosferycznym. W dwukondygnacyjnym budynku zachował się sprzęt do mielenia zboża oraz wialnia. Młyn wpisany jest do rejestru gminnych zabytków.

Przejeżdżając w okolicach Goworowa warto na chwilę zboczyć z trasy i udać się do wsi Kółko, aby zerknąć okiem na wyjątkowy zabytek.

Do napisania artykułu wykorzystano:

"Dzieje powiatu ostrołęckiego", pod redakcją Janusza Gołoty, Jerzego Kijowskiego, Jana Mironczuka

"Goworowo i okolice", Jerzy Dziewirski, 2006 r.

Zobacz zdjęcia:
Zabytkowy młyn we wsi Kółko

Więcej zdjęć: Zabytkowy młyn we wsi Kółko