niedziela, 28 kwietnia 2024 r., imieniny Pawła, Walerii, Ludwika

Reklama | Kontakt

Aktualności

Kto odpowiada za długi w spółce?

Zastanawiasz się nad rozpoczęciem prowadzenia działalności w ramach spółki prawa handlowego i jedną z rzeczy, które bierzesz pod uwagę jest zakres odpowiedzialności poszczególnych osób w spółce?

Nie wiesz jednak jak kształtuje się odpowiedzialność określonych podmiotów, a w szczególności odpowiedzialność wspólnika w poszczególnych rodzajach spółek oraz zarządu jeśli taki występuje? W tej publikacji przybliżymy Ci kto odpowiada za zobowiązania poszczególnych spółek dzięki czemu będziesz mógł wstępnie ocenić, która z nich spełnia Twoje oczekiwania. Zapraszamy do lektury!

Podmioty odpowiedzialne a rodzaj spółki.

W polskim porządku prawnym wyróżniamy dwie zasadnicze grupy spółek:

spółki osobowe, a wśród nich: spółkę jawną, partnerską, komandytową oraz komandytowo-akcyjną;
spółki kapitałowe, do których zaliczamy: spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną oraz prostą spółkę akcyjną.

Przede wszystkim wskazać należy, że każda ze spółek prawa handlowego odpowiada samodzielnie za jej zobowiązania. W związku z tym w pierwszej kolejności zaspokojenie długu powinno nastąpić z majątku spółki. W pewnych jednak wypadkach, za niespełnione świadczenia należne spółce odpowiedzialność mogą ponosić także inne związane z nią podmioty.

W szczególności, w zakresie spółek osobowych będzie to przede wszystkim odpowiedzialność wspólników spółki, a w odniesieniu do spółek kapitałowych odpowiedzialność osób pełniących funkcję członka zarządu.

Spółka jawna.

Zgodnie z przepisami, każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, przy czym wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika spółki jawnej, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Należy wskazać, że odpowiedzialność ta jest niezależna od tego, czy nastąpiła upadłość spółki, czy doszło w ogóle do ogłoszenie upadłości spółki, czy też nie doszło w ogóle do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Na gruncie przytoczonego przepisu, należy wskazać, że odpowiedzialność wspólników spółki jawnej jest:

osobista i nieograniczona;
solidarna;
subsydiarna.

Co jednak oznaczają wskazane pojęcia?

Osobista i nieograniczona odpowiedzialność wspólnika.

Nieograniczona i osobista odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej oznacza, że odpowiada on za jej zobowiązania całym swoim majątkiem osobistym (obecnym i przyszłym). Co również niezwykle istotne wspólnicy spółki jawnej odpowiadają także za jej długi po wystąpieniu ze spółki jeśli powstały one w okresie kiedy pozostali wspólnikami.

Solidarność.

Solidarna odpowiedzialność wspólników występuje pomiędzy nimi a spółką. Oznacza ona, że wierzyciel spółki jawnej może domagać się wedle własnego wyboru spełnienia świadczenia (w całości lub części) zarówno od każdego ze wspólników, niektórych z nich, jak i od spółki.

Subsydiarność.

Subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółki oznacza, że odpowiadają oni za długi spółki dopiero w sytuacji, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna.

Jest to związane z faktem, że spółka jawna na gruncie obowiązujących przepisów prawa jest jednostką organizacyjną, która w imieniu własnym nabywa prawa oraz zaciąga zobowiązania. Wobec tego w sytuacji, w której spółka generuje długi, to przede wszystkim na niej ciążyć będzie obowiązek ich spłaty.

Jednak, w związku z faktem, że spółce tej nie została nadana osobowość prawna, również jej wspólnicy w pewnych wypadkach ponosić będą odpowiedzialność za jej długi powstałe w toku jej działalności.

Powinieneś mieć zatem na względzie wybierając tę formę prowadzenia działalności gospodarczej, że w pewnych wypadkach możesz ponieść odpowiedzialność, za zaciągnięte zobowiązania przez spółkę jawną, a odpowiedzialność ta będzie dotyczyła Twojego całego majątku. I niestety wniosek o ogłoszenie upadłości spółki nie będzie skutkować tym, że nastąpi uchylenie odpowiedzialności wspólników. Będą oni odpowiadać za zobowiązania spółki nawet jeżeli dojdzie do ogłoszenia upadłości spółki.

Spółka partnerska.

Rozważając odpowiedzialność wspólników (partnerów) spółki partnerskiej za zobowiązania spółki należy pierwszorzędnie rozróżnić dwa typy zobowiązań, a wśród nich:

zobowiązania powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez partnera;

zobowiązania niezwiązane z wykonywaniem wolnego zawodu przez partnera.

Rozróżnienie to jest na tyle istotne, że odmiennie w przepisach prawa ukształtowana została odpowiedzialność partnerów za długi spółki odnoszące się do poszczególnych kategorii.

Należy także nadmienić, że w spółce partnerskiej może zostać powołany zarząd spółki, który również w pewnych sytuacjach odpowiadał będzie za jej długi.

Zobowiązania związane z wykonywaniem wolnego zawodu.

Stosownie do regulacji zawartej w Kodeksie spółek handlowych, partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za jej zobowiązania będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

Uznać zatem należy, że każdy z partnerów (wspólników) w spółce partnerskiej odpowiada wyłącznie za swoje działania oraz działania osób pod jego kierownictwem. Nie odpowiada natomiast za działania podejmowane przez innego z partnerów (wspólników) oraz osób, będących pod jego kierownictwem.

Zobowiązania niezwiązane z wykonywaniem wolnego zawodu.

Odnosząc się do odpowiedzialności partnerów za długi spółki partnerskiej, inne niż związane z wykonywaniem wolnego zawodu, wskazać należy, że zastosowanie znajdą przepisy dotyczące odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za długi zaciągnięte przez tę spółkę.

Jakie jednak czynności kryją się w tej kategorii? Mogą być to przykładowo długi spółki powstałe w związku z prowadzoną przez nią działalnością inwestycyjną, czy wynajmowaniem należących do niej nieruchomości.

Zarząd spółki partnerskiej.

Umowa spółki partnerskiej może przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierzone zostanie zarządowi. Stanowi to odejście od ogólnej zasady, zgodnie z którą, to partnerzy reprezentują spółkę partnerską, a każdy z nich ma prawo co do zasady robić to samodzielnie.

W sytuacji gdy, w spółce partnerskiej powołany został zarząd, zwiększona zostaje automatycznie liczba podmiotów ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Spółka komandytowa.

Rozważając zasady odpowiedzialności za długi spółki komandytowej należy przede wszystkim dokonać rozróżnienia na dwie kategorie wspólników występujących w tego rodzaju spółce. Wspólnikami tymi są: komplementariusze oraz komandytariusze.

Odpowiedzialność za długi spółki komandytowej została odmiennie ukształtowana w odniesieniu do każdego ze wskazanych wspólników, która związana jest bezpośrednio z ich rolą w spółce komandytowej.

Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

Komplementariusze.

W odniesieniu do odpowiedzialności komplementariusza za długi spółki komandytowej, w całości zastosowanie znajdą przepisy dotyczące spółki jawnej i zasad odpowiedzialności jej wspólników za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę.

W związku z tym, uznać należy, że ich odpowiedzialność za długi spółki będzie odpowiedzialnością osobistą, nieograniczoną, solidarną i subsydiarną.

Komandytariusze.

Odpowiedzialność komandytariuszy za długi spółki komandytowej ogranicza się do wysokości tzw. sumy komandytowej. Czym jednak jest wskazana suma?

Sumą komandytową określa się kwotowo oznaczony zakres w jakim komandytariusz ponosi odpowiedzialność za długi zaciągnięte przez spółkę komandytową. Co ważne, wkład wnoszony przez komandytariusza może być niższy niż określona w umowie spółki suma komandytowa.

Pamiętaj jednak, że choć odpowiedzialność komandytariuszy jest ograniczona to odpowiadają oni we wskazanym zakresie także za długi ciążące na spółce w momencie wpisania ich do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Spółka komandytowo - akcyjna.

Podobnie, jak w spółce komandytowej, również w spółce komandytowo-akcyjnej występują dwa typy wspólników. W tym wypadku będą to jednak komplementariusze oraz akcjonariusze.

Kodeks spółek handlowych, stanowi odnosząc się do ich odpowiedzialności, że wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Komplementariusz.

Odpowiedzialność komplementariusza spółki komandytowo-akcyjnej jest tożsama z odpowiedzialnością tego wspólnika w spółce komandytowej. W obu tych spółkach, jako że to właśnie komplementariusz jest wspólnikiem, który jest odpowiedzialny za reprezentację spółki i prowadzenie jej spraw, ponosi on nieograniczoną, osobistą odpowiedzialność za długi spółki. Również w tym wypadku, zastosowanie będzie miała regulacja dotycząca odpowiedzialności wspólników spółki jawnej.

Akcjonariusz.

Na gruncie obowiązujących przepisów prawa, akcjonariusz spółki komandytowo-akcyjnej nie ponosi odpowiedzialności za długi spółki.

Jego całe ryzyko związane z uczestnictwem w spółce ogranicza się do środków jakie zostają przez niego przeznaczone na nabycie akcji. W związku z tym, akcjonariusz nie musi obawiać się utraty jakiejkolwiek części swojego majątku prywatnego - poza tym, który wniósł na pokrycie kapitału zakładowego.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Za długi spółki z o.o. ponosi przede wszystkim sama spółka, przy czym w pewnych wypadkach taką odpowiedzialność ponosić mogą również członkowie zarządu. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada odrębną osobowość prawną co powoduje, że wspólnicy spółki nie ponoszą odpowiedzialności finansowej za zobowiązania spółki.

Co więcej, w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, będącej jedną ze spółek kapitałowych, należy także zwrócić uwagę na odpowiedzialność poszczególnych podmiotów w okresie, w którym spółka ta pozostaje w organizacji - a zatem od momentu zawarcia umowy spółki do jej wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Jak wygląda odpowiedzialność członków zarządu spółki i kto odpowiada w okresie kiedy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pozostaje w organizacji? Dowiesz się tego w dalszej części publikacji.

Odpowiedzialność członków zarządu.

Członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają osobiście za długi spółki z o.o. na podobnych zasadach jak wspólnicy spółki jawnej. Ich odpowiedzialność jest również nieograniczona i solidarna z innymi członkami zarządu. Co więcej, także w tym wypadku odpowiedzialność ta wchodzi w grę dopiero w sytuacji gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna.

W odróżnieniu od wspólników spółki jawnej, członek zarządu spółki z o.o. ma możliwość uwolnienia się od ciążącej na nim odpowiedzialności za długi spółki. W tym celu, musi on spełnić przesłanki określone Kodeksem spółek handlowych. W związku z tym, jeśli jesteś członkiem zarządu nie musisz obawiać się, że nie masz możliwości jakiejkolwiek obrony.

Aby uwolnić się od odpowiedzialności, członek zarządu musi wykazać, że:

we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu;
niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy;
pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia w przedmiocie otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Odpowiedzialność w okresie organizacji.

Za długi spółki kapitałowej (a zatem także spółki z o.o.) w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Co więcej, solidarnie z nimi odpowiadają wspólnicy spółki (jej akcjonariusze) przy czym odpowiedzialność wspólnika sp. z o.o. ogranicza się do wysokości niewniesionego wkładu.

Pamiętaj jednak, że gdy wspólnicy spółki z o.o. są również członkami zarządu spółki, wówczas mogą oni również ponosić odpowiedzialność finansową na tej samej zasadzie jak inni członkowie zarządu. Status wspólnika nie chroni ich w takiej sytuacji przed ewentualnymi długami spółki.

Kim są jednak osoby, które mogą działać w imieniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w okresie kiedy spółka ta jest w organizacji? Do osób tych należy przede wszystkim zarząd spółki z o.o., ale także pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników.

Prosta spółka akcyjna.

Odpowiedzialność za długi prostej spółki akcyjnej wygląda analogicznie jak w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zasadniczo ograniczając się przede wszystkim do odpowiedzialności samej spółki i subsydiarnej odpowiedzialności członków jej zarządu lub rady dyrektorów o ile została ona powołana.

Także w tym wypadku, w związku z tym, że prosta spółka akcyjna jest spółką kapitałową, w okresie kiedy pozostaje ona w organizacji, za jej długi odpowiedzialność solidarną ze spółką ponosić będą także:

osoby, które działały w jej imieniu - a zatem zarząd spółki albo rada dyrektorów;

akcjonariusze, jednak tylko do wartości niewniesionego wkładu.

W odniesieniu do członków zarządu (rady dyrektorów) prostej spółki akcyjnej, wskazać należy, że podobnie jak w odniesieniu do spółki z o.o. - członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki, całym osobistym majątkiem, przy czym odpowiedzialność ta uzależniona jest od bezskutecznej egzekucji przeciwko spółce.

W przypadku prostej spółki akcyjnej, członek zarządu może także zwolnić się z ciążącej na nim odpowiedzialności, poprzez wykazanie jednej z tożsamych przesłanek jak przy spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Zatem również w tym wypadku nie musisz obawiać się, że będąc członkiem zarządu (rady dyrektorów) prostej spółki akcyjnej pozbawiony zostaniesz możliwości obrony.

Spółka akcyjna.

Również w przypadku spółki akcyjnej, krąg podmiotów odpowiedzialnych za jej zobowiązania zależeć będzie od tego czy spółka ta została już zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Odpowiedzialność przed wpisem do rejestru przedsiębiorców.

W spółce akcyjnej zachodzić będą tożsame zasady odpowiedzialności za jej długi, jak w przypadku innych spółek kapitałowych w okresie między ich zawiązaniem a rejestracją w rejestrze przedsiębiorców.

Za zobowiązania spółki akcyjnej w organizacji odpowiadać będzie zatem sama spółka solidarnie z osobami, które działały w jej imieniu oraz akcjonariuszami do wysokości niewniesionego przez nich wkładu na pokrycie akcji. Możesz zatem czuć się spokojny jeśli jesteś akcjonariuszem spółki akcyjnej i od razu wniosłeś całość środków na pokrycie objętych przez Ciebie akcji. W takim wypadku nie poniesiesz odpowiedzialności w jakimkolwiek zakresie, nawet gdy działałeś w imieniu spółki.

Za spółkę akcyjną w organizacji może natomiast działać zarząd a do czasu jego ustanowienia wszyscy założyciele działający łącznie albo pełnomocnik ustanowiony jednomyślną uchwałą wspólników.

Odpowiedzialność po wpisie do rejestru przedsiębiorców.

Po rejestracji spółki akcyjnej w rejestrze przedsiębiorców, odpowiedzialność za jej długi ponosić będzie przede wszystkim sama spółka, a odpowiedzialności tej nie będą ponosić w żadnym zakresie jej akcjonariusze.

Jednak, chociaż kodeks spółek handlowych nie zawiera analogicznej regulacji jak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz prostej spółki akcyjnej, w pewnych wypadkach, w grę wchodzić będzie także odpowiedzialność członków zarządu ich osobistym majątkiem.

Wierzyciele, którym nie udało się uzyskać zaspokojenia z majątku spółki akcyjnej, mogą bowiem posiłkując się ogólnymi zasadami odpowiedzialności zawartymi w kodeksie cywilnym dochodzić swoich roszczeń od członków zarządu spółki akcyjnej. Muszą jednak w tym celu udowodnić, że:

doznali szkody;
członkowie zarządu działali niezgodnie z prawem - tj. nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości spółki;
istnieje związek pomiędzy działaniem członków zarządu a powstaniem szkody.

Co więcej, zachodzi również drugi przypadek odpowiedzialności członka zarządu spółki akcyjnej. Mianowicie, odpowiada on za długi spółki w sytuacji gdy złożył nieprawdziwe dane o wniesieniu przez akcjonariuszy całości wkładów na pokrycie kapitału zakładowego lub podwyższonego kapitału zakładowego.

Podsumowanie.

W każdej ze spółek funkcjonujących w polskim porządku prawnym to przede wszystkim dana spółka będzie ponosić odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania w jej imieniu. Jednakże, nieco inaczej wygląda odpowiedzialność poszczególnych związanych z określoną spółką podmiotów.

Za zobowiązania spółki kapitałowej zasadniczo obok spółki odpowiedzialność ponosić może jej zarząd, a w przypadku spółek osobowych tworzący daną spółkę niektórzy wspólnicy.

W związku z tym przed wyborem danej formy działalności gospodarczej powinieneś dokładnie rozważyć czy dany typ spółki spełni Twoje oczekiwania - także w zakresie możliwej odpowiedzialności jaką możesz ponosić w związku z uczestnictwem w niej.

Warto abyś przed podjęciem decyzji, skonsultował te kwestie z doświadczonym radcą prawnym lub adwokatem, który na pewno odpowie na wszystkie nurtujące Cię pytania.

Oferta Kancelarii.

Planujesz rozpoczęcie działalności, jednak nie wiesz, która forma prawna w obrocie gospodarczym będzie dla Ciebie najlepsza, a także czy sprawowanie funkcji członka zarządu jest dobrym pomysłem w Twoim wypadku? A może już prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą i chcesz zmienić jej formę na bardziej dla Ciebie korzystną, zapoznaj się z ofertą Kancelarii.

Zapraszamy do kontaktu pod nr tel.: (+48) 511 090 050.

Artykuł sponsorowany

komentarze: -